Babel, or The Necessity of Violence

Dit bleek een moeilijk boek om in te komen, maar uiteindelijk wel eentje waar ik echt van heb genoten. Babel begint traag, maar het tempo wordt gestaag opgevoerd naar een intens en hartverscheurend crescendo.

Toen ik Babel verleden december begon te lezen, kon ik er totaal niet inkomen. Ik weet het aan mijn gemoedstoestand van dat moment en besloot daarom om hem eventjes opzij te leggen. In januari besloot ik een tweede poging te wagen, maar ook dan was het begin moeilijk en traag.
Het concept is nochtans heel intrigerend, maar om het volledig te kunnen begrijpen wordt er veel informatie op korte termijn op de lezer afgevuurd, zowel in de gewone tekst als met behulp van voetnoten onderaan de pagina's. Dit zorgt voor vrij dense lectuur en een behoorlijke hoeveelheid concentratie om er in te geraken.
Dus ook in januari heb ik verschillende malen getwijfeld om het boek te laten voor wat het was, maar ik kreeg het niet over mijn hart. Het kon toch niet dat ik weeral een boek dat van alle kanten gelauwerd wordt maar niks zou vinden? Misschien moest ik gewoon nog even doorbijten?
Dat doorbijten moest ik toch nog tot een bladzijde of 150 doen. Exact weet ik het niet, want op een bepaald moment had het verhaal me wel helemaal vast en begon me te dagen welk huzarenstukje deze auteur had ondernomen.

Babel speelt zich af in een alternatieve versie van het Victoriaanse Engeland, dat zich op haar hoogtepunt van keizerlijke macht bevindt. De sleutel van die macht ligt voor een groot deel in de handen van Babel, het machtige vertaalinstituut van Oxford. Want vertalingen zijn de kern van het magie-systeem, dat geniaal is in zijn eenvoud: zilveren staven worden gegraveerd met een “passend-paar”, woorden in twee verschillende talen die vergelijkbare dingen betekenen, maar met een verloren aspect, dat dan door het zilver wordt gemanifesteerd.

“Because translation can never be perfect, the necessary distortions – the meanings lost or warped in the journey – are caught, and then manifested by the silver.”

Vanwege hun grootmacht, heeft Engeland toegang tot een groot aantal talen. Kinderen van overal in het Britse rijk, vloeiend in hun moedertaal, worden van huis weggelokt om in Oxford te komen studeren, waar ze meewerken aan vertalingen en het vinden van nog meer passende paren voor zilverwerk.
We volgen Robin Swift van het moment dat hij zijn thuis verlaat, tot aan zijn tijd in Babel. Een hoopvolle, naïeve jongen wil mensen bij elkaar brengen via vertalingen, maar leert algauw dat vertalen in deze gekoloniseerde wereld kan worden opgevat als een daad van verraad. Want Brittannië is niet geïnteresseerd om hun kennis te delen, want die is heel letterlijk ook macht. En macht deel je niet zomaar met iedereen, althans niet zonder er genereus voor te worden betaald!

Dit boek is enorm ambitieus en leest soms eerder als een thesis dan een fictief verhaal, vooral dus in het begin. De reikwijdte en welbespraaktheid zijn impressionant. Racisme, imperialisme en kolonialisme vormen de kernthema's in een duidelijk zorgvuldig en diepgaand onderzocht boek. Maar net omdat Kuang zo vastberaden is om haar belangrijke boodschap over te brengen, verliest ze zich soms in retoriek wat ten koste gaat van de meeslependheid van het verhaal.

“The word loss was inadequate. Loss just meant a lack, meant something was missing, but it did not encompass the totality of this severance, this terrifying un-anchoring from all that he'd ever known.”

In essentie is Babel een verhaal over verlies - van zichzelf, van cultuur, van een thuis – over macht en onmacht en over met je rug tegen de muur staan. De passie van de auteur druipt van elke bladzijde, en ook al is het soms een beetje te veel, de boodschap komt aan. Hard en hartverscheurend.
Geen boek zonder gebreken, maar toch een verdomd goed en belangrijk boek.