Liever dier dan mens

Een familie van fanatieke nazi?s hield van haar als van hun eigen dochter. Zelf werd ze verliefd op een Duitse ingenieur die tot in de laatste dagen van de oorlog Messerschmitts fabriceerde. De Volksduitse uit Polen Annie Gmitruk vertelde niemand wie ze werkelijk was: Mala Riva Kizel, een joods meisje uit een groot orthodox gezin uit Warschau. Terwijl haar familie werd omgebracht in de vernietigingskampen van Belzec en Treblinka, wist Mala door een mix van veerkracht, geluk, charme en een liefde voor taal te ontkomen aan Duitse soldaten, antisemitische Poolse boeren en een Oekraïense verrader die haar Jiddisch had horen praten in haar slaap. Via Israël belandt ze uiteindelijk in Nederland. Daar woont ze nu nog altijd. 'Liever dier dan mens' is de reconstructie van de onwaarschijnlijke overlevingstocht van een uitzonderlijke vrouw. Haar herinneringen brachten Van Os naar mensen, archieven en plaatsen waar de inktzwarte twintigsteeeuwse geschiedenis van Polen en Duitsland zich in al haar gruwelijke details openbaart. Deze reconstructie leest als een roman en tegelijk als aanklacht tegen de obsessie, van toen en nu, met identiteit en nationaliteit.