Michel Vuijlsteke

Ik houd van de taal van Salman Rushdie, van tussen Engeland en Indië.

Zeker, 't is een uitslover, en zeker, hij doet soms té veel zijn best, en zeker, 't is in het echt ongetwijfeld geen gemakkelijke mens, maar dat maakt mij niet uit.

Saladin Chamcha is een Indische acteur die vooral zijn roots achter zich wil laten. Hij idoliseert Engeland en Engels zijn, en een van zijn grote frustraties is dat hij wegens zijn uiterlijk nooit echt Engels kan zijn op toneel of film. Alleen met zijn stem kan hij om het even wie zijn: hij is een gevierd stemacteur — de stem van ontelbare reclamespots, van diepvrieserwtjes en van pizza. En ja, het ligt er nogal dik op: zijn sterrol is als een alien in een tekenfilm. Buitenstaander, hellow.

Gibreel Farishta is een Indische acteur die gevierd en geïdoliseerd wordt in Indië. Hij speelt er godheid na godheid in blockbuster na Bollywood-blockbuster.

In eht begin van het boek bevinden ze zich samen in een vliegtuig dat gekaapt wordt, en dat uiteindelijk ontploft boven het Kanaal. Ze vallen samen naar beneden maar worden op de één of andere manier miraculeus gered; Chamcha wordt een duivel (compleet met hoornen en staart), Farishta wordt een engel (compleet met halo).

Hoezee! 't Is magisch realisme! Een mens weet niet wat echt is en wat niet!

Gibreel had, nog voor de ontploffing, voortdurend dromen waar hij zichzelf als de engel Gabriël ziet, en dat wordt nu alleen maar erger. (Magisch realisme allemaal goed en wel, maar het is redelijk duidelijk dat Gibreel Farishta mentaal niet in orde is.) Zijn dromen komen in een reeks sub-plots terug, die op verschillende manieren parallel lopen met de raamvertelling: het verhaal van Mohammed (‘Mahound' in het boek) en hoe de Islam ontstond en de Koran geschreven werd, een vignet over een nauwelijks verholen Ayatollah Khomeini, een verhaal over een fanatisch Indisch moslimmeisje dat haar hele dorp op sleeptouw neemt in een pelgrimstocht naar Mekka.

Alledrie personages die zeggen geïnspireerd te zijn door Gabriël, maar Gibreel-als-Gabriël beseft dat hij het niet echt is die inpireert, en dat hij gevangen zit in het (droom)verhaal.

Ah well. Duizend dingen te zeggen over het boek, natuurlijk: wat het zegt over geloof, over wat thuis is, over liefde, familie, obsessie. Over de chutneyficatie van cultuur, het unieke perspectief van migrant. En postmodernisme en intertextualiteit en bla die bla.

Een mens kan het boek lezen met een notablok ernaast en notities nemen en lezen en herlezen. Een mens kan het ook gewoon lezen als een spannend boek vol humor en ontroering.

Zeer aangeraden.

Zelie moest leren over de oorlogen tussen de Grieken en de Perzen, op school, en ik schreef daar iets over en Hendrik reageerde terecht dat het eigenlijk voor een deel propaganda is, de dingen die we moeten leren. Tijl reageerde wat verder met een verwijzing naar dit boek, en meer heb ik niet nodig om het om mijn “te lezen”-lijst te zetten.

Tom Holland is een beetje van een pitou: hij vertelt een coherent en vloeiend verhaal, waar zo op het eerste zicht weinig speld tussen te krijgen is. Het leest meer als een verhaal dan als geschiedenis, maar da's grotendeels omdat hij alle discussie en onzekerheid verbergt in de voetnoten.

Want zo enorm veel onafhankelijke bronnen hebben we natuurlijk niet: Herodotus, die degelijk werk doet maar onvermijdelijk meer het Griekse perspectief vertolkt, Aeschylos, die zelf meevocht in Salamis en in De Perzen een authentiek ooggetuigenverslag kan geven, en dan nog wat levens van Grieken door Plutarchus (eeuwen later) maar dat is het zowat. Gekoppeld aan een bijna totaal gebrek aan bronnen van de Perzische kant (op uitzonderingen na verloren gegaan in de eeuwen na Alexander en Islam), is het een klein mirakel dat er zo'n gedetailleerd relaas uit kon komen.

Ik vond het boek op zijn boeiendst als het over de antecedenten van de strijdende partijen bij Thermopylae en Salamis en Plateae ging: de manier waarop Cyrus een rijk bouwde, en waarop Darius meesterlijk een staatsgreep omzette naar legitimiteit (veel godsdienst, blijkbaar); de politieke smeerlapperijen in Athene, de manier waarop (en waarom) Sparta Sparta werd.

En verder een degelijk boek. Niet uitstekend, maar degelijk. Ik loop wat lastig van het allesomvattend thema van Oost versus West dat er altijd zou geweest zijn, en dat in Nine Eleven zijn zoveelste uiting zou gevonden hebben, maar bon.

Kan het nog trager dan boek 7? Jazeker! Ik overdrijf niet: meer dan 200 bladzijden aan een stuk zijn gebekvecht tussen een hele reeks vrouwen te paard op weg naar een boerderij.

(Alle verschillende Sea Folk-personages zijn trouwens van “interessant en intrigerend” in het begin ondertussen helemaal overgeslaan naar “arrogant en saai”. Bleh.)

Perrin is, euh, op weg naar ergens?, denk ik. En dan komt hij een resem Shaido tegen, maar niet vooraleer we pagina's en pagina's en pagina's en pagina's en pagina's en pagina's en pagina's en pagina's en pagina's (you get the point) gelezen hebben over al wat hij denkt en voelt. Mat is afwezig in het boek.

En Rand is omringd door mensen die hem eigenlijk geen van allen af kunnen. Little wonder, want ‘t is ondertussen ook een complete urk van een vent geworden.

Dóór al de nonsens lezend, is het wel ergens verfrissend om te zien hoe ingewikkeld het eigenlijk is: in tegenstelling tot veel andere boeken/reeksen, is het in Wheel of Time pijnlijk duidelijk dat iedere partij zijn of haar eigen agenda heeft. Zelfs een minuskule stadstaat als Mayene heeft nog zijn eigen waardigheid en zijn eigen intriges, en iedereen kijkt naar iedereen met meer dan veel wantrouwen.

Koppel dat aan een nominaal hoofdpersonage, Rand, die enerzijds de redder des mensheids zou kunnen zijn, maar anderzijds ook niet, waar de ene helft van de partijen (Seanchan, White Tower) controle over wil krijgen en die zelf ook iedereen wil/moet manipuleren om te krijgen wat hij wil, die een wapen maakt (Black Tower) waar hij eigenlijk nooit vat op heeft gehad, en die hoedanook langzamerhand krankzinnig lijkt te worden – da's wel boeiend, ergens.

Ik kan me ook geen reeks of boek voor de geest halen waar het concept van fog of war zo nadrukkelijk aanwezig is. In tegenstelling tot pakweg de raven van Song of Ice and Fire is er in Wheel of Time weinig of geen communicatie. Op een paar uizonderingen na, als er via de droomwereld Tel'aran'rhiod gecommunceerd wordt, weten zelfs de hoofdpersonages niet van elkaar af.

Absoluut niet aangeraden als boek op zich. Een geluk dat ik zeer snel kan lezen, en dat het boek zich bij uitstek leent tot snel lezen: ondanks het aantal woorden is, ahem, de informatie-densiteit bijzonder laag.

Dit is trouwens waar ik Wheel of Time opgegeven had, 15 jaar geleden. Benieuwd wat er mij nog te wachten staat.